Srodnički brakovi

Pre oslobođenja od Turaka u Vranjskim selima, a i na celom jugu Srbije praktikovali su se brakovi između srodnika, kako po muškoj – tako i po ženskoj liniji i među srodnicima po tazbini. Takođe bio je bio i prisutan i brak između ritualnog srodstva – kumstva. Ti brakovi su zabeleženi u selima: Beliševo, Vlasina, Graovo, Žitorađe, Jastrebac, Koraćevac, Kunovo, Masurica, Mačkatica, Novo Selo i Topli Do.

Preovlađivali su i brakovi sklopljenihu istim naseljima, što govori u većini slučajeva da nije postojalo „teritorijalno srodstvo“. To je sasvim razumljivo, kada se uzme u obzir prethodno izlaganje da je postojalo u izvesnoj meri sklapanje srodničkih brakova. Tako od 123 sela, vranjskog područja, u 62 sela sklapani su brakovi između supružnika iz istog sela. Tu se naročito ističu sela planinske regije, kao što su: Bujkovac, Vlasina, Jastrebac, Kunovo, Ravna Reka i Topli Do.

Brakovi među maloletnicima

Običaj sklapanja brakova među maloletnicima, očuvao se i kod seoskog i kod gradskog stanovništva, sve do oslobođenja od Turaka 1878. Često se brak sklapao između muškaraca maloletnika i odrasle devojke. Tako u prepisci crkvenih vlasti vranjskog područja sa skopskim mitropolitom Pajsijem iz 1860. godine, navode se primeri ženidbe maloletnih dečaka sa odraslim devojkama i to u selima kao što su: Beliševo, Korbevac i druga. Na tom običaju se zasnivala i pojava „snohačenja“ koja ima poseban odeljak.  Bora Stsanković ovu pojavu opisuje u romanu „Nečista krv“

Ženidba maloletnika sa odraslim i zrelim devojkama najviše je praktikovana iz ekonomskih razloga, radi dobijanje radne snage ili poljoprivrednog radnika. Ovaj običaj je našao odraza i u narodnoj poeziji stanovništva juga Srbije. U pesmi „Marko sedi na visoku kulu“ se ide toliko daleko, da za odojče u kolevci dovodi snažna devojka, poljoprivredni radnik. Izvršena je demokratizacija običaja, jer devojku za sina u kolevci dovodi Marko po savetu svoje ljube.

„Marko sedi na visoku kulu

Marko sedi na visoku kulu,

I on gleda na gore, na dole.

Spazija je dole u livade,

Spazija je gizdavu devojku,

Jedan otkos, dva otkosa tera:

Prvi otkos trava detelina,

Drugi otkos taj beli bosiljak,

Pa govori na njegovo ljube:

„Što si nemam brata pomaloga,

Što si nemam sina postaroga,

Da si uznem gizdavu devojku“.

Pa govori na njegovo ljube:

„Ti si imaš sina u pelene,

U pelene u šarene ljuljke“.

Pa otide Marko, devojku dovede.

Odma se je dete rasplakalo.

Majka teši ne mož’da ga uteši, Tatko teši ne mož’da ga uteši.

Ufati ga gizdava devojka,

Ufati ga za desno obrašče,

Odma se je dete ućutalo.”

—Narodna pesma sa juga Srbije

Ovaj sadržaj ne predstavlja stavove Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije