Luftërat në territorin e ish-Jugosllavisë, të zhvilluara nga 1991 deri në 1995, ishin konfliktet më të mëdha të armatosura në territorin e Evropës
Luftërat në territorin e ish-Jugosllavisë, të zhvilluara nga 1991 deri në 1995, ishin konfliktet më të mëdha të armatosura në territorin e Evropës që nga Lufta e Dytë Botërore. Ato u paraprinë dhe u prekën nga klima në Evropë dhe botë: rënia e Murit të Berlinit në 1989, fillimi i demokratizimit të vendeve të Evropës Lindore dhe politika e re e SHBA dhe Perëndimit ndaj RSFJ-së.
Sapo përfundoi Seanca e Tetë e Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Serbisë, ngjarjet e trazuara në Serbi dhe Jugosllavi ndryshuan si në një shirit filmi.
– së pari, njëri pas tjetrit, u organizuan tubime për të përmbysur “të pabindurit” në republikat e tjera;
– në dhjetor, Millosheviç zëvendëson Presidentin serb Ivan Stamboliç;
– në tetor 1988, udhëheqja krahinore e Vojvodinës u zëvendësua;
– në janar 1989, e gjithë qeveria në Mal të Zi u zëvendësua;
– në shkurt 1989, filloi një grevë minatorësh në Stari Trg afër Mitrovicës;
– menjëherë më pas, Millosheviç bëri thirrje për një gjendje të jashtëzakonshme në Kosovë;
– në dhjetor 1989, një tubim i serbëve në Ljubljanë u ndalua;
– më 27 shkurt, Milan Kučan deklaroi në Lubjanë se ” Jugoslavija e AVNOJ-it” po mbrohej në Stari Trg;
-më 28 shkurt, në një tubim të madh në Beograd, Millosheviç premtoi të arrestojë Azem Vlasin;
– të nesërmen, Azem Vlasi, kryetar i LKS të Kosovës, u zëvendësua dhe u arrestua së pari;
-më 3 mars, Kryesia e RSFJ-së vendos një gjendje të jashtëzakonshme në Kosovë:
– Më 28 Mars 1989, kuvendi i RS së Serbisë shfuqizoi autonominë e Vojvodinës dhe Kosovës dhe i ktheu ato në kuadrin shtetëror dhe ligjor të RS Serbisë.
-më 28 qershor 1989, Millosheviq foli në Gazimestan para dy milion serbëve;
-janar 1990, në Kongresin e 14-të të Jashtëzakonshëm, Lidhja e Komunistëve të Jugosllavisë shpërbëhet;
-po fillon euforia e themelimit të partive të reja në të gjitha republikat dhe krahinat;
Kështu, bazuar në realitetin e ri dhe një seri çështjesh të pazgjidhura, dhe veçanërisht me kalimin e SKJ në histori dhe forcimin e forcave nacionaliste, ka kontradikta në rritje midis republikave dhe krahinave, të cilat me kalimin e kohës rriten në konfliktet e armatosura. Nga natyra e punës, Ushtria Popullore Jugosllave (JNA) dhe një grup gjeneralësh luftarakë ndërhynë, gjë që çoi në mënyrë të pashmangshme vendin në luftë.
Kronologjia e konflikteve të luftës duket si kjo:
Slloveni: “Lufta e Pavarësisë” filloi më 27 qershor 1991 dhe zgjati për 10 ditë;
Kroaci: “Lufta e Atdheut” zgjati nga 1991 deri në 1995;
Bosnjë dhe Hercegovinë: 1992-1995;
Kosovë: Lufta filloi në vitin 1998 dhe përfundoi vitin tjetër me bombardimet e NATO-s.
Jug i Serbisë: Konflikti filloi në 1999 dhe përfundoi në 2001, dhe
Maqedoni: Konflikti ishte në 2001.
Edhe para se armët të heshtnin në 1995, vendi i socializmit vetëqeverisës, vendi i vëllazërisë dhe unitetit dhe udhëheqësi i Lëvizjes së rë Painkuadruarve u largua nga skena politike. Shtatë shtete të reja janë krijuar në atë zonë, njëra prej të cilave – Kosova, nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara dhe ende po lufton për njohjen ndërkombëtare.
Gjatë këtyre luftërave, midis 130,000 dhe 140,000 njerëz vdiqën në ish-Jugosllavi, dhe afër 4,000,000 refugjatë ose persona të zhvendosur u regjistruan. Për shkak të vuajtjeve të mëdha, spastrimit etnik dhe dëmtimeve të mëdha materiale, bashkësia ndërkombëtare ka krijuar Gjykatën Ndërkombëtare të Krimeve për Ish Jugosllavinë (ICTY).
Sipas regjistrimit të vitit 1991, Jugosllavia kishte rreth 23.5 milion banorë para luftës: serbët 8,526,872 (36,2%), kroatët 4,636,700 (19,7%), boshnjakët 2,353,002 (10, 0%), shqiptarët 2,178,393 (9,3%), sllovenët 1,760,460 (7,5 %), Maqedonasit 1,372,272 (5,8%), jugosllavët 710,394 (3,0%), malazezët 539,262 (2, 3%) dhe të tjerët.
Vijon…
Autor: Radoman Iriq
( Ky tekst nuk paraqet pikëpamjet e redaksisë së FOLonline)
COMMENTS