КАДА СЕ ЉУДИ ОКУПЕ: САЈАМ КАО МЕСТО ДИЈАЛОГА И СОЛИДАРНОСТИ Бујановац је постао простор сусрета, уважавања и размене – и то не у политичкој сали, в
КАДА СЕ ЉУДИ ОКУПЕ: САЈАМ КАО МЕСТО ДИЈАЛОГА И СОЛИДАРНОСТИ
Бујановац је постао простор сусрета, уважавања и размене – и то не у политичкој сали, већ на Сајму кулинарства и старих заната, одржаном у оквиру пројекта „Култура и традиција као мост спајања“. У времену у коме су различитости често извор тензије, овај догађај је показао да култура може да буде заједнички језик, а традиција основ за поверење.
Сајам као одраз заједничког живота
На Сајму је учествовало 10 излагача – занатлија, домаћица, младих креативних стваралаца – који су представили своје умеће у припреми традиционалне хране и изради ручно рађених предмета. Иако је сваки излагач имао свој кутак и свој лични стил, било је немогуће не приметити колико су производи носили сличну естетику, утицаје и дух.
Посетиоци су могли да пробају укусне специјалитете, међу којима су били фљи, пита с кором, туршија, али и домаћи слаткиши и колачи. С друге стране, изложени су били и предмети од тканине, везени мотиви, али и занатски радови у дрвету и кожи. Све је то представљало живу и опипљиву културну баштину, сачувану у рукама људи.
Спонтане размене – највреднији моменти
Оно што је Сајму дало посебан значај били су тренуци који нису били у програму. Разговори на тезгама, питања посетилаца, дечја радозналост, коментари старијих који се присећају како се некад „на исти начин то правило и код нас“. То су били прави тренуци дијалога, они који се не могу формално организовати, већ се десе – ако им створите услове.
Многи су први пут присуствовали манифестацији у којој учествују и Срби и Албанци, без икаквих подела и надметања. Управо та спонтаност и природност у интеракцији омогућиле су да се Сајам доживи као „заједнички догађај“, а не као „нешто наше“ или „нешто њихово“.
Укљученост волонтера и младих
Посебан допринос догађају дали су волонтери, млади људи из Бујановца који су се укључили у припрему, промоцију и реализацију Сајма. Њихов задатак није био само логистичке природе – они су били мостови између генерација, преводиоци језика и медијатори атмосфере. Њихова енергија дала је Сајму динамику, али и поруку да будућност мултиетничког суживота у Бујановцу лежи управо у младима.
Пружена им је прилика да не само гледају, већ и активно учествују – неки су помагали излагачима, неки су преводили описе производа, неки су фотографисали и снимали, водећи друштвене мреже током догађаја.
Место повезивања, не супротстављања
Сајам није имао политичке говоре. Није било парола, није било званичних речи. И управо зато је успео. Када се људи сусрећу кроз креацију, храну и занат, када се разговара без оптерећења историјом и проблемима, тада настаје искрена повезаност. Сајам је показао да поверење почиње у малим стварима: у понуђеном залогају, у заједничком смеху, у похвали туђем раду.
Пројекат „КУЛТУРА И ТРАДИЦИЈА КАО МОСТ СПАЈАЊА“ финансиран је од стране Министарства за људска и мањинска права и друштвени дијалог Републике Србије. Овај текст не представља ставове овог Министарства.
KUR NJERËZIT MBLEDHEN: PANAIIRI SI VEND I DIALOGUT DHE SOLIDARITETIT
Bujanoci u bë hapësirë takimi, respekti dhe shkëmbimi – dhe jo në një sallë politike, por në Panairin e kulinarisë dhe zanateve të vjetra, të mbajtur në kuadër të projektit “Kultura dhe tradita si urë bashkimi”. Në një kohë kur dallimet shpeshherë janë burim tensioni, ky aktivitet tregoi se kultura mund të jetë gjuhë e përbashkët, ndërsa tradita – bazë për besim.
Panairi si pasqyrim i jetës së përbashkët
Në Panair morën pjesë 10 ekspozues – zejtarë, amvisa, krijues të rinj – të cilët prezantuan mjeshtërinë e tyre në përgatitjen e ushqimeve tradicionale dhe në prodhimin e objekteve artizanale. Edhe pse secili ekspozues kishte këndin e vet dhe stilin personal, ishte e pamundur të mos vërehej se produktet bartnin estetikë të ngjashme, ndikime e frymë të përbashkët.
Vizitorët patën mundësinë të shijojnë specialitete të shijshme, si flija, pita me brumë të holluar, turshi, si edhe ëmbëlsira e kolaçë shtëpie. Nga ana tjetër, u ekspozuan edhe punime prej tekstili, motive të qëndisura, si dhe punime artizanale në dru e lëkurë. E gjithë kjo paraqiste trashëgimi kulturore të gjallë dhe të prekshme, të ruajtur në duart e njerëzve.
Shkëmbimet spontane – momentet më të vlefshme
Ajo që i dha Panairit rëndësinë e veçantë ishin momentet që nuk ishin në program. Bisedat te stendat, pyetjet e vizitorëve, kureshtja e fëmijëve, komentet e të moshuarve që kujtonin se “dikur ashtu bëhej edhe tek ne”. Këta ishin momentet e vërteta të dialogut – ato që nuk mund të organizohen formalisht, por ndodhin vetvetiu nëse krijohen kushtet.
Shumë njerëz për herë të parë morën pjesë në një manifestim ku përfshiheshin si serbë, ashtu edhe shqiptarë, pa ndarje e pa rivalitet. Pikërisht kjo spontanitet dhe natyrshmëri në ndërveprim bënë që Panairi të perceptohej si “ngjarje e përbashkët”, e jo si “diçka jonë” apo “diçka e tyre”.
Përfshirja e vullnetarëve dhe të rinjve
Kontribut të veçantë dhanë vullnetarët – të rinjtë e Bujanocit që u përfshinë në përgatitje, promovim dhe realizim të Panairit. Detyra e tyre nuk ishte vetëm logjistike – ata ishin ura ndërmjet gjeneratave, përkthyes të gjuhëve dhe ndërmjetësues të atmosferës. Energjia e tyre i dha Panairit dinamizëm, por edhe mesazhin se e ardhmja e bashkëjetesës multietnike në Bujanoc qëndron pikërisht te të rinjtë.
Atyre iu dha mundësia jo vetëm të shikonin, por edhe të merrnin pjesë aktivisht – disa ndihmonin ekspozuesit, disa përkthenin përshkrimet e produkteve, disa fotografonin dhe xhironin, duke menaxhuar rrjetet sociale gjatë ngjarjes.
Vend lidhjeje, jo përballjeje
Panairi nuk pati fjalime politike. Nuk pati parulla, nuk pati fjalë zyrtare. Dhe pikërisht për këtë arriti sukses. Kur njerëzit takohen përmes krijimtarisë, ushqimit dhe zanateve, kur bisedohet pa barrën e historisë dhe problemeve, atëherë lind lidhja e sinqertë. Panairi tregoi se besimi fillon me gjëra të vogla: me një kafshatë të ofruar, me një buzëqeshje të përbashkët, me një lavd për punën e tjetrit.
Projekti “KULTURA DHE TRADITA SI URË BASHKIMI” financohet nga Ministria për të Drejtat e Njeriut dhe të Pakicave dhe Dialogun Shoqëror e Republikës së Serbisë. Ky tekst nuk paraqet qëndrimet e kësaj Ministrie.
COMMENTS