Nuk ka një libër të vetëm shkollor të gjeografisë, historisë, biologjisë… në të cilin zona nga kufiri i Maqedonisë Veriore në jug, deri në grykën
Nuk ka një libër të vetëm shkollor të gjeografisë, historisë, biologjisë… në të cilin zona nga kufiri i Maqedonisë Veriore në jug, deri në grykën e Grdelicës në veri, të quhet Lugina e Preshevës. Gjithashtu, ky përcaktues gjeografik, termi, në formën në të cilën përdoret sot nga shqiptarët në Serbi, nuk gjendet në asnjë enciklopedi në gjuhën serbe.
Me ardhjen e internetit në Wikipedia, kemi “Luginën e Preshevës” në anglisht, dhe “Lugina e Presheves” në shqip. Në shqip do të thotë zona gjeografike të cilës i përkasin komunat e Bujanocit dhe Preshevës, ku jeton shumica shqiptare. Në zhargonin politik, individët shpesh përfshijnë edhe komunën e Medvegjës.
Sidoqoftë, kur shtypni “Luginën e Preshevës” në Google, do të merrni disa qindra përgjigje, dhe të gjitha vijnë nga i njëjti korpus – nga përfaqësuesit politikë të shqiptarëve nga Bujanoci dhe Presheva. Ata e përdorën emrin për herë të parë gjatë një incidenti në zonë në shkurt 2001. Që atëherë, në skenën politike shqiptare, përdorimi i termit “Lugina e Preshevës” është bërë shumë më tepër sesa një sinonim gjeografik për të gjithë shqiptarët në Serbi.
“Deri në vitin 1912, ekzistonte kazaja (qarku) i Preshevës në atë zonë, e cila kishte njësitë e veta gjeografike: Preshevë Moravica (lugina e Moravicës), Karadak (Karadaku i Preshevsës – vargmali në perëndim të Preshevës), Rujan (mal në lindje) dhe pjesë e grykës së Konçulit. Kështu është në shkencën gjeografike “, thotë profesori në pension Dr. Momçilo Zlatanoviq nga Vranja.
Ai shton se prof. Dr. Jovan Trifunovski, një gjeograf i madh maqedonas, pas luftës botoi librin “Preshevska Moravica” në të cilin renditi dhe përshkroi të gjitha fshatrat që i përkasin atje. Pasohet nga lugina e Vranjës, e cila përfshin fshatrat e Bujanocit. Nga gjeografët që kanë studiuar këtë zonë gjatë historisë, askush prej tyre nuk përdor termin “Lugina e Preshevës”.
Kaq për këndvështrimin shkencor.
Termi “Lugina e Preshevës” është një “trashëgimi” politike e kryengritjes shqiptare në Serbinë e Jugut. Ajo u fut në terminologjinë politike në fillim të Shkurtit 2001 dhe u “soll” nga diplomatët Amerikanë të cilët shpesh qëndronin në Preshevë dhe Bujanoc në interes të uljes së tensioneve ndëretnike. Pas përfundimit të luftës, kjo u shpjegua shkurtimisht dhe qartë nga Belgzim Kamberi, atëherë një gazetar dhe kryetar i Këshillit për të Drejtat e Njeriut nga Presheva.
“Lugina e Preshevës është një term i sjellë këtu nga diplomatët amerikanë me qëllimin për të qenë një kompromis i ekuilibruar midis Kosovës lindore dhe Serbisë së Jugut,” shpjegoi Kamberi. Udhëheqësit politikë të shqiptarëve të Serbisë së Jugut pranuan formulimin “Lugina e Preshevës”, kështu që ky term është ende në përdorim masiv dhe të përditshëm “.
Sot ka shkuar aq larg sa nuk ka një fjalim të vetëm nga liderët politikë shqiptarë pa e përdorur këtë term disa herë. Përveç kësaj, listat elektorale shqiptare për zgjedhjet parlamentare kishin disa herë “Luginën e Preshevës” në emrin e tyre.
Nga ana tjetër, serbët nga jugu shqetësohen nga fakti që ky term është bërë aq i njohur në komunikimin politik, por edhe në komunikimin e përditshëm. Ata e shpjegojnë këtë armiqësi me faktin se rrugët kryesore rrugore dhe hekurudhore që lidhin Evropën, dmth Serbinë me Maqedoninë dhe Greqinë dhe Lindjen e Mesme, kalojnë përmes luginës së Vranjës.
Në atë masë, “Lugina e Preshevës” është një sinonim për shqiptarët për të shprehur pretendimet e tyre territoriale dhe mënyra më e shkurtër për të bërë një “pako” nga jugu i Serbisë, e cila një ditë do t’i aneksohet Kosovës. Kjo është arsyeja pse ata do të hiqnin dorë nga shumçka sot, por jo termi “Lugina e Preshevës”.
Vijon…
Autor: Radoman Iriq
( Ky tekst nuk paraqet pikëpamjet e redaksisë së FOLonline)
COMMENTS