Në fund të viteve të tetëdhjeta të shekullit të kaluar, sa më shumë që i afroheshin fundit dhe sa më i sigurt bëhej largimi i tyre në histori, kom
Në fund të viteve të tetëdhjeta të shekullit të kaluar, sa më shumë që i afroheshin fundit dhe sa më i sigurt bëhej largimi i tyre në histori, komunistët, kudo në botë, bëheshin gjithnjë e më fanatikë. Kjo vlen edhe për ideologët tanë vetëqeverisës komunistë, të cilët kishin ndërtuar, në shumë mënyra, një sistem të unifikuar të qeverisjes në vend.
Fjala kyçe dhe e fundit në të gjitha nivelet e organizimit të partisë dhe shtetit u dha nga Lidhja e Komunistëve. Organet e partisë nga bashkësia lokale, përmes komunës, rajonit, krahinës e deri te shteti, vendosnin për gjithçka dhe pyeseshin për gjithçka. Fjala e tyre ishte gjithmonë e fundit.
Kudo në Jugosllavi, në të gjitha republikat dhe krahinat, nga maja deri në qelinë e fundit të partisë, komunistët kishin një model të organizuar në mënyrë rigoroze të organizimit qeveritar që funksiononte përgjatë dy linjave themelore: partia dhe shteti, dmth socio-politike dhe vetëqeverisëse- socialiste.
Në sferën socio-politike, në të gjitha nivelet, ekzistonin:
Lidhja e Komunistëve (LK),
Lidhja Socialiste e Njerëzve në Punë (SSRN),
Federata e Sindikatave (FS),
Lidhja e Shoqatave të Luftëtarëve të Luftës Çlirimtare të Popullit (SUBNOR) dhe
Lidhja e Rinisë Socialiste (LRS).
Në secilën komunë, pesë drejtues të këtyre organeve, së bashku me kryetarin, sipas skemës së vendosur, takoheshin çdo të hënë në komitet dhe seancat drejtoheshin nga kryetari i Komitetit Komunal të Lidhjes së Komunistëve (OK SK). Anëtarët e rastit “mysafirë” të këtij organi, në varësi të agjendës, ishin njerëzit e parë të bordit ekzekutiv (qeverisja lokale), siguria e shtetit, ushtria, policia, gjyqësia ”
Vendimet e këtij organi vareshin nga: projektet e reja, investimet në kompani, ndërtimi i kapaciteteve të reja ekonomike, ndërtimi i rrugëve, institucioneve shëndetësore, shkollave, mjediseve standarde sociale, rrjeteve elektrike… Vendimet gjithnjë parapriheshin nga rekomandimet profesionale dhe qëndrimet e profesionit.
Lidhja më e rëndësishme në vendimmarrjen e këtyre organeve ishte politika e personelit. Të gjithë udhëheqësit në zinxhir, nga kryetari i shoqatës së pëllumbave, përmes drejtorëve të ndërmarrjeve dhe institucioneve, te kryetari i bashkisë, duhej të kalonin nëpër këtë sitë. Konkurrimet për emërime dhe emërtime ishin thjesht një formalitet.
Ky organ, ndër të gjitha aktivitetet e tjera, ishte i specializuar në “fshirje”, “hekurosje”, “prerje koke” dhe ndryshimin e të gjithëve në bashki. Edhe sot, një anekdotë tregohet për ata që do të vinin në letër-muri për shkak të veprimeve të tyre, sepse nuk u përmbaheshin “qëndrimeve partiake”, ose mëkatuan kundër “parimeve të socializmit vetëqeverisës”. Për individë të tillë, të cilët do të shkonin “për t’u raportuar” ose “përmes gjykatës” në Komitet, rregulli ishte që së pari të vishnin tre palë pantallona dhe pastaj të shkonin atje ku ishin të ftuar. Në versionin ekstrem të kësaj anekdote, thuhet se, pas thirrjes së individëve, familjet e tyre u mbështollën me të zeza.
Përballë partiakes, pra socio-politike, linja vetëqeverisëse-socialiste funksiononte sistematikisht, mbi bazën e së cilës bazohej qeverisja lokale dhe shtetërore. Kjo levë e pushtetit ishte në duart e kryetarit të komunës dhe shërbimeve profesionale që ai menaxhonte. Ndërtimi i qëndrimeve dhe vendimeve kaloi nëpër procedurën e parashikuar, dhe asambletë njëpartiake të përbërë nga delegatë (këshilltarë të mëvonshëm) ishin të shpejta dhe jetëshkurtra.
Secila komunë, në formën e kryetarit të partisë, kryetarit të komunës ose deputetit të popullit, kishte “zotin e saj”. Ai ishte komisioneri lokal i Beogradit, një njeri që u pyet për gjithçka, i cili dinte gjithçka dhe vendoste për gjithçka bazuar në ato që dëgjoi ose ” u tha në Beograd”.
Me ardhjen e sistemit shumëpartiak, në vitet 1990, ne u përballëm me një realitet të ri shoqëror dhe politik.
Vijon
Autor: Radoman Iriq
( Ky shkrim nuk paraqet pikëpamjet e redaksisë së FOLonline)
COMMENTS